Các biện pháp nào được thực hiện để đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành yến sào hiện nay?

Các biện pháp đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành yến sào hiện nay

Ngành yến sào hiện đang trở thành một trong những ngành kinh tế tiềm năng của Việt Nam và nhiều quốc gia Đông Nam Á. Tuy nhiên, để phát triển bền vững, không thể chỉ tập trung vào sản lượng hay xuất khẩu, mà cần một chiến lược đồng bộ về quản lý, khoa học, bảo tồn thiên nhiên, và trách nhiệm cộng đồng. Đồng thời, nhu cầu mua yến sào đang gia tăng mạnh mẽ, đòi hỏi ngành phải đảm bảo chất lượng sản phẩm và tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế. Bài viết dưới đây sẽ đi sâu phân tích các biện pháp quan trọng đang và cần được triển khai để đảm bảo ngành yến sào phát triển theo hướng bền vững, ổn định và hội nhập quốc tế.

1. Hoàn thiện khung pháp lý và quy hoạch phát triển hợp lý

Một trong những điểm mấu chốt để ngành yến sào phát triển bền vững là xây dựng được khung pháp lý rõ ràng, đồng bộ và sát thực tế. Nhiều địa phương đã bắt đầu quy hoạch vùng nuôi yến, xác định những khu vực được phép xây dựng nhà yến và khu vực cần bảo tồn sinh thái.

• Việc cấp phép hoạt động nuôi chim yến ngày càng chặt chẽ hơn, yêu cầu về tiếng ồn, vệ sinh môi trường và ảnh hưởng đến cộng đồng dân cư cũng được lồng ghép trong các quy định địa phương.
• Các nghị định, thông tư từ Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn, cùng sự vào cuộc của chính quyền tỉnh/thành, đang định hướng lại toàn bộ hệ thống phát triển nhà yến theo hướng hài hòa giữa lợi ích kinh tế và môi trường sống.

2. Tăng cường kiểm soát chất lượng và truy xuất nguồn gốc

Yến sào là một mặt hàng có giá trị cao, dễ bị làm giả hoặc gian lận thương mại. Do đó, việc kiểm soát chất lượng và đảm bảo tính minh bạch trong chuỗi cung ứng là yếu tố sống còn của ngành.

• Các doanh nghiệp và hợp tác xã sản xuất yến sào ngày nay đã bắt đầu ứng dụng mã QR truy xuất nguồn gốc, ghi rõ vùng nuôi, ngày thu hoạch, quá trình xử lý và kiểm nghiệm vệ sinh an toàn thực phẩm.
• Việc áp dụng chuẩn HACCP, ISO 22000 hoặc GMP trong chế biến yến sào giúp nâng tầm chất lượng, đủ điều kiện cạnh tranh và xuất khẩu vào những thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, châu Âu.

3. Đầu tư nghiên cứu khoa học và phát triển sản phẩm

Một hướng đi quan trọng trong phát triển bền vững là đầu tư cho nghiên cứu khoa học và đổi mới công nghệ. Các viện nghiên cứu và trường đại học tại Việt Nam, như Viện Công nghệ Sinh học, Đại học Nông Lâm TP.HCM, đang phối hợp với doanh nghiệp để:

• Phân tích thành phần dược lý trong yến sào, chứng minh công dụng thật sự đối với sức khỏe.
• Tối ưu hóa mô hình nuôi yến, cải tiến công nghệ thu tổ, sấy khô và bảo quản mà vẫn giữ nguyên giá trị dinh dưỡng.
• Phát triển sản phẩm đa dạng hóa từ yến sào: nước yến, yến chưng đông trùng hạ thảo, mỹ phẩm sinh học từ yến, thực phẩm chức năng từ tổ yến thủy phân,…

4. Hướng đến thị trường quốc tế và xây dựng thương hiệu quốc gia

Thị trường yến sào toàn cầu đang có giá trị hàng chục tỷ USD mỗi năm, tuy nhiên sự nhận diện thương hiệu yến Việt Nam vẫn còn yếu. Do đó, việc phát triển thương hiệu quốc gia và mở rộng thị trường là một chiến lược then chốt:

• Tăng cường xúc tiến thương mại và tham gia hội chợ quốc tế, đưa yến sào Việt Nam đến gần hơn với người tiêu dùng Nhật, Hàn, Trung, Mỹ, EU.
• Đàm phán hiệp định thương mại và tiêu chuẩn nhập khẩu, điển hình là đàm phán thành công với Trung Quốc năm 2022 về việc xuất khẩu chính ngạch tổ yến.
• Khuyến khích doanh nghiệp xây dựng nhãn hiệu riêng và bảo hộ sở hữu trí tuệ cho sản phẩm yến tại thị trường quốc tế.
• 

5. Bảo vệ môi trường sinh thái và đa dạng sinh học

Một yếu tố sống còn trong ngành yến là sự tồn tại và phát triển bền vững của quần thể chim yến. Do đó, phát triển bền vững phải đi đôi với bảo vệ môi trường:

• Không xây dựng tràn lan nhà yến tại khu dân cư, tránh ô nhiễm tiếng ồn và mất cân bằng sinh thái.
• Bảo tồn quần thể yến tự nhiên, đặc biệt tại các đảo yến như Cù Lao Chàm, Hòn Nội (Khánh Hòa), nơi chim yến sinh sản theo chu kỳ.
• Khuyến khích nuôi yến theo mô hình thân thiện môi trường, dùng vật liệu cách âm, không xả thải bừa bãi và xử lý phân yến đúng cách.

6. Đào tạo nguồn nhân lực và nâng cao ý thức cộng đồng

Phát triển bền vững không thể thiếu yếu tố con người. Đào tạo nhân lực trong lĩnh vực nuôi, thu hoạch, chế biến, kiểm nghiệm và kinh doanh yến là nhiệm vụ cấp thiết:

• Tổ chức các khóa huấn luyện kỹ thuật nuôi yến, chuyển giao công nghệ, kỹ năng xử lý tổ yến đạt chuẩn quốc tế.
• Nâng cao nhận thức cộng đồng về lợi ích và trách nhiệm khi nuôi yến, đặc biệt tại các địa phương mới phát triển ngành.
• Hình thành các hiệp hội yến sào địa phương và quốc gia, tăng cường gắn kết giữa doanh nghiệp, nông dân và chính quyền để phát triển toàn diện và cân bằng.

7. Chính sách hỗ trợ tài chính và đổi mới sáng tạo

Nhằm thúc đẩy các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong ngành yến có thể phát triển theo hướng công nghệ cao, thân thiện với môi trường và hội nhập quốc tế, chính phủ và ngân hàng đã đưa ra các gói hỗ trợ như:

• Ưu đãi tín dụng, giảm thuế và trợ giá thiết bị, đặc biệt cho mô hình nhà yến áp dụng công nghệ xanh.
• Khuyến khích start-up đổi mới sáng tạo trong ngành yến, ứng dụng blockchain trong truy xuất nguồn gốc, AI trong giám sát môi trường nuôi yến, hoặc sử dụng vật liệu sinh học trong bao bì.

8. Kết luận: Để yến sào Việt Nam vươn xa, phát triển bền vững là yếu tố cốt lõi

Ngành yến sào là một kho báu mà thiên nhiên ban tặng, nhưng nếu không có chiến lược phát triển bền vững, thì tiềm năng đó có thể bị lãng phí hoặc thậm chí gây ra hậu quả tiêu cực cho cộng đồng và môi trường. Kết hợp hài hòa giữa lợi ích kinh tế, bảo vệ sinh thái, khoa học công nghệ và trách nhiệm xã hội sẽ là chìa khóa để đưa yến sào Việt Nam vươn xa hơn trên bản đồ thế giới.